بررسی عوامل مدیریتی و اقلیمی موثر در خلاء عملکرد بین کشت مرسوم و آرمانی زعفران در استان‏های خراسان رضوی و جنوبی

میانگین تولید در کشت رایج زعفران در کشور 2/3 کیلوگرم کلاله خشک در هکتار می‏باشد. بر اساس طرح کشت آرمانی زعفران عملکرد کلاله خشک در سال اوج عملکرد معادل 41 کیلوگرم در شهرستان فردوس برداشت شده است. هدف از این تحقیق بررسی عوامل مدیریتی و اقلیمی تاثیرگذار در بروز خلاء عملکرد بین زراعت مرسوم و آرمانی زعفران در مناطق مختلف استان خراسان رضوی و جنوبی بود. برای این منظور، ابتدا عملیات مدیریتی کشت آرمانی زعفران از طریق مصاحبه با کشاورزان نمونه و کارشناسان جهاد کشاورزی ثبت شد. عملیات مدیریتی کشت مرسوم زعفران نیز از 247 مزرعه در مناطق مختلف استان‏های خراسان رضوی و جنوبی یادداشت شد. علاوه بر این، نمونه خاک از کلیه مزارع مورد بررسی انتخاب گردید. نتایج نشان داد که میانگین عملکرد کلاله زعفران برای شهرستان‏های مختلف استان خراسان رضوی و جنوبی در سال‏های 1390 تا 1396 بین 23/1 تا 67/6 کیلوگرم در هکتار متغیر بود. همبستگی مثبت و معنی‏داری بین میزان بارندگی (b=0.002*) با عملکرد زعفران مشاهده شد. اما با افزایش میانگین دما در مناطق مورد بررسی از عملکرد زعفران کاسته (b=-0.223**) شد. رابطه بین میزان ماده آلی (b=2.42*)، نیتروژن (b=9.40*)، فسفر (b=0.093*) و درصد شن خاک (b=0.007*) با عملکرد کلاله مثبت بود ولی با افزایش نسبت رس (b=-0.015*) از عملکرد کاسته شد. نتایج تایید نمود که به‏طور میانگین خلاء بیش از 20 کیلوگرم در هکتار بین عملکرد کلاله خشک در شرایط کشت مرسوم و آرمانی زعفران وجود دارد. استفاده از بنه ریز به جای بنه با وزن بیش از 8 گرم برای کاشت، کشت کپه‏ای به‏جای کشت دانه تسبیحی، تراکم پایین کاشت بنه، مصرف کم کود آلی، زمان نامناسب اولین آبیاری در پاییز، تاریخ کاشت نامناسب بنه‏ها، عدم کنترل به موقع علف‏هرز و عدم محلول‏پاشی عناصر غذایی در نیمه دوم زمستان به‏ترتیب مهمترین عوامل مدیریتی تاثیرگذار در خلاء بین عملکرد سیستم کشت مرسوم و آرمانی می‏باشد.